انواع لیبل آزمایشگاهی و تفاوت آن ها

انواع لیبل‌های آزمایشگاهی عناصر مهمی برای شناسایی، ردیابی و مدیریت نمونه‌ها در محیط‌های تحقیقاتی و پزشکی هستند، که اگر اشتباه برچسب گذاری و خوانده شود، ممکن است نتایج تحقیقات یا تشخیص‌های پزشکی مربوط به بیماران را دچار مشکل کند. برچسب‌گذاری صحیح و دقیق، نه‌تنها باعث نظم و دقت در آزمایشگاه‌های طبی و تشخیصی می‌شود، بلکه از بروز اشتباهات غیرقابل جبران جلوگیری می‌کند. اما آیا همه لیبل‌های آزمایشگاهی دارای کاربرد مشابهی هستند؟

لیبل‌های آزمایشگاهی انواع گوناگونی دارند که بسته به نوع نمونه، شرایط نگهداری و نیازهای تحقیقاتی انتخاب می‌شوند. بعضی از آن‌ها باید در دمای بسیار پایین مانند نیتروژن مایع دوام بیاورند، در حالی که برخی دیگر در برابر مواد شیمیایی قوی یا حرارت بالا مقاوم‌ ترند. شناخت دقیق تفاوت‌های این لیبل‌ها به شما کمک خواهد کرد تا مناسب‌ترین گزینه را برای محیط آزمایشگاهی خود انتخاب کنید.

 در این مقاله از سری مقالات الورول، با انواع لیبل‌های آزمایشگاهی و ویژگی‌های آن‌ها  آشنا خواهید شد تا بتوانید مناسب ترین انتخاب را داشته باشید. برای خرید لیبل و رول آزمایشگاهی نیز، به فروشگاه آنلاین ما سر بزنید و از محصولات با کیفیت و مطابق با استانداردهای روز دنیا بهره مند شوید.

انواع لیبل های آزمایشگاهی کدامند؟

در محیط آزمایشگاه، لیبل‌های آزمایشگاهی بر اساس کاربرد، جنس، مقاومت در برابر شرایط محیطی انتخاب می شوند. در ادامه، با انواع لیبل های آزمایشگاهی آشنا شوید.

1. لیبل های شناسایی و تفکیک نمونه های بیماران

این برچسب ها برای مشخص کردن اطلاعات نمونه‌های خون، ادرار، بافت، سلول‌ها و سایر مواد آزمایشگاهی به کار می‌روند. معمولاً حاوی بارکد، شماره نمونه و اطلاعات بیمار یا نوع تحقیق هستند.

2. لیبل‌های ردیابی و بارکد‌دار برای مدیریت دقیق نمونه ها

لیبل‌های ردیابی و بارکد‌دار RFID  در آزمایشگاه‌های مختلف برای مدیریت دقیق نمونه‌ها استفاده می‌شوند. این لیبل‌ها با استفاده از فناوری RFID امکان اسکن سریع و خودکار اطلاعات را فراهم می‌کند. با ثبت بارکد در سیستم‌های مدیریت اطلاعات آزمایشگاهی (LIMS)، هر نمونه به‌صورت دیجیتالی ردیابی شده و اطلاعات آن نظیر تاریخ نمونه‌گیری، نوع آزمایش و نتایج به‌طور دقیق ذخیره و حفظ می‌شود. این روش خطای پرسنل را کاهش می‌دهد، روند آزمایش را سرعت می‌بخشد و از گم شدن یا جابه‌جایی اشتباه نمونه‌ها پیشگیری می‌کند.

3. لیبل‌های ویژه یا کرایوجنیک برای برچسب گذاری در دماهای خیلی پایین

لیبل‌های کرایوجنیک برچسب‌های ویژه‌ با مقاومت خیلی بالا هستند که برای نمونه‌های نگهداری‌شده در دماهای بسیار پایین طراحی و تولید شده‌اند. این لیبل‌ها معمولاً در آزمایشگاه‌های زیستی، پزشکی و تحقیقاتی برای برچسب‌گذاری ویال‌ها، لوله‌های آزمایش، ظروف کشت سلولی و دیگر نمونه‌هایی که در فریزرهای آزمایشگاهی، نیتروژن مایع (-196°C) یا یخچال‌های عمیق نگهداری می‌شوند، کاربرد مفیدی دارند. همچنین این لیبل‌ها در طولانی مدت دچار ترک‌خوردگی یا از بین رفتن نوشته‌ها نمی‌شوند.

4. لیبل‌های مقاوم در برابر مواد شیمیایی و واکنش گرا

لیبل‌های مقاوم در برابر مواد شیمیایی برچسب‌های پرکاربردی هستند که برای محیط‌های آزمایشگاهی و صنعتی که در آن‌ها نمونه‌ها با مواد شیمیایی قوی مثل اسیدها، الکل‌ها، زایلن، فرمالدئید و حلال‌های آلی در تماس‌اند، طراحی و ساخته شده‌اند.

5. لیبل‌های مقاوم در برابر حرارت و استریل کردن

لیبل‌های مقاوم در برابر حرارت و اتوکلاو لیبل هایی هستند که برای شرایط دمایی بالا و فرآیندهای استریل‌سازی تجهیزات و نمونه های آزمایشگاهی طراحی شده‌اند. این لیبل‌ها در آزمایشگاه‌هایی که نیاز به اتوکلاو کردن نمونه‌ها در دمای بالا (+121°C تا +135°C)، نگهداری در انکوباتورهای حرارتی یا قرارگیری در محیط‌های با گرما و بخار شدید دارند، استفاده می‌شوند.

و) لیبل‌های هشدار و ایمنی

این لیبل‌ها برای نمایش اطلاعات ایمنی مواد خطرناک و جلوگیری از تماس ناخواسته با سایر دستگاه‌های پرخطر، مواد زیستی (Biohazard)، مواد رادیواکتیو و سایر مواد آزمایشگاهی کاربرد دارند و طبق استانداردهای GHS و CLP طراحی شده‌اند و به ایمنی پرسنل و جلوگیری از بروز حوادث کمک می‌کنند.

انواع لیبل های آزمایشگاهی بر اساس متریال و تفاوت های آن ها

1. لیبل‌های کاغذی

لیبل‌های کاغذی ساده‌ترین و مقرون به صرفه ترین نوع لیبل‌های آزمایشگاهی هستند که اغلب برای برچسب‌گذاری‌های موقت و کم‌هزینه مورد استفاده قرار می‌گیرند. این گونه لیبل هادر برابر رطوبت، مواد شیمیایی، دمای بالا و سایش اصلا مقاوم نیستند. اگر این لیبل‌ها در معرض آب، الکل یا محیط‌های مرطوب قرار بگیرند، ممکن است پاک شده یا جدا شوند. بنابراین، این نوع لیبل‌ها فقط برای استفاده‌های کوتاه‌مدت و در محیط‌های خشک و ایمن توصیه می‌شوند.

2. لیبل‌های مقاوم پلی‌پروپیلن (PP) و پلی‌استر (PET)

لیبل‌های پلی‌پروپیلن (PP) و پلی‌استر (PET) مقاومت بالایی در برابر خیس شدن، حلال‌های شیمیایی، سایش و دمای بالا دارند. این لیبل‌ها معمولاً برای نمونه‌هایی که در معرض مواد شیمیایی مانند الکل، زایلن و اسیدها قرار دارند، بسیار مناسب هستند. همچنین، پلی‌استر و پلی‌پروپیلن به دلیل مقاومت بالا در برابر حرارت، برای فرآیندهای استریل‌سازی در اتوکلاو و همچنین نگهداری در فریزر یا نیتروژن مایع نیز ایده‌آل و بهترین انتخاب هستند.

3. لیبل‌های وینیل و PVC با انعطاف پذیری بالا

لیبل‌های وینیل و PVC انعطاف‌پذیری بالایی دارند و به‌ آسانی روی سطوح خمیده و نامنظم چسبانده می‌شوند. این ویژگی آن‌ها را برای برچسب‌گذاری لوله‌های آزمایش، بطری‌های شیمیایی و ظروف پلاستیکی آزمایشگاهی مناسب می‌کند. علاوه بر انعطاف‌پذیری، این لیبل‌ها در برابر آب، رطوبت، حرارت و مواد شیمیایی نیز بادوام هستند، به همین دلیل در محیط‌های صنعتی و آزمایشگاهی که شرایط سخت‌تری دارند، استفاده می‌شوند. چسب این لیبل‌ها به‌گونه‌ای طراحی شده است که حتی در محیط‌های مرطوب یا سرد، به سطح نمونه‌ها محکم بچسبد و به‌راحتی جدا نشود.

4. لیبل‌های ترموکرومیک و RFID

لیبل‌های ترموکرومیک و RFID، تکنولوژی‌های پیشرفته‌ و استانداردی را در برچسب‌گذاری آزمایشگاهی به کار می‌برند. لیبل‌های ترموکرومیک در روبه رو شدن با تغییرات دمای محیط، رنگ یا نوشته‌های خود را تغییر می‌دهند و به این ترتیب، نشان می‌دهند که نمونه در معرض دمای غیرمجاز قرار گرفته است یا خیر. این خصوصیت برای کنترل کیفیت مواد زیستی و دارویی که نیاز به دمای پایدار دارند، بسیار مفید است. از طرف دیگر، لیبل‌های RFID (فرکانس رادیویی) دارای یک تراشه الکترونیکی هستند که امکان ردیابی و شناسایی دیجیتال نمونه‌ها بدون نیاز به اسکن بارکد در آزمایشگاه های مدرن و خصوصی را فراهم می‌کند. 

 جدول مقاومت لیبل‌های آزمایشگاهی در شرایط مختلف

و در آخر؛ چگونه لیبل آزمایشگاهی مناسب را انتخاب کنیم؟

انتخاب لیبل مناسب برای محیط آزمایشگاه تأثیر مستقیم بر دقت، امنیت و بهره‌وری دارد. با آگاهی و شناخت ویژگی‌ها و استانداردهای مختلف، می‌توان بهترین گزینه را متناسب با نیازهای آزمایشگاهی انتخاب کرد و از بروز خطاهای غیرضروری و جبران ناپذیر جلوگیری نمود. 

برای انتخاب لیبل آزمایشگاهی مناسب، اول از هر چیز باید نیازهای خاص محیط کاری خود را در نظر بگیرید. نوع نمونه و شرایط نگهداری آن نقش حیاتی در انتخاب لیبل دارند. 

برای نمونه‌های زیستی که در نیتروژن مایع یا فریزرهای دمای زیر صفر نگهداری می‌شوند، برچسب های کرایوجنیک بهترین انتخاب هستند، درحالی‌که برای نمونه‌هایی که در معرض استریل و دمای بالا قرار دارند، باید از لیبل‌های مقاوم در برابر حرارت استفاده کرد.

 در نهایت، چسبندگی لیبل را به عنوان مهم ترین فاکتور در انتخاب لیبل در نظر داشته باشید زیرا مقدار چسبندگی باید با سطح نمونه‌ها سازگار باشد تا در اثر تغییرات دمایی یا رطوبت، کنده نشود. با در نظر گرفتن این عوامل، می‌توان بهترین لیبل را متناسب با نیازهای آزمایشگاهی خود انتخاب کنید و از ثبت صحیح و شناسایی دقیق نمونه‌ها اطمینان حاصل نمود.

سوالات متداول 

1. چرا بعضی از لیبل‌های آزمایشگاهی پس از مدتی پاک یا کنده می‌شوند؟
برخی لیبل‌ها در مواجهه با رطوبت، حرارت، مواد شیمیایی یا دمای پایین مقاومت کافی و مناسبی ندارند و به‌مرور پاک، کم‌رنگ یا جدا می‌شوند. برای پیشگیری از این مشکل، باید لیبل مناسب با شرایط محیطی انتخاب شود؛ به‌عنوان‌مثال، لیبل‌های پلی‌استر (PET) یا وینیل (PVC) برای محیط‌های سخت و مواد شیمیایی بهتر هستند.

2. لیبل کاغذی در آزمایشگاه چه کاربردی دارد؟

لیبل کاغذی در آزمایشگاه معمولاً برای کاربردهای موقت و کم‌اهمیت استفاده می‌شود، زیرا در برابر رطوبت، حرارت و مواد شیمیایی مقاومت خوبی ندارند.

3. لیبل‌های RFID چه قابلیتی نسبت به لیبل‌های بارکد‌دار دارند؟
لیبل‌های RFID دارای تراشه الکترونیکی هستند که به آزمایشگاه‌ها امکان ردیابی و شناسایی نمونه‌ها بدون نیاز به اسکن مستقیم را می‌دهد. این ویژگی باعث افزایش سرعت، کاهش خطای پرسنل و بهبود مدیریت داده‌ها می‌شود. درحالی‌که لیبل‌های بارکد‌دار برای اسکن نیاز به دید مستقیم و فاصله نزدیک دارند، لیبل‌های RFID از فاصله دور و حتی در محیط‌های سخت و چالش‌برانگیز نیز قابل خواندن هستند.